عجایب هفتگانه

از دوران‎هاي پيش، در طبيعت بشر اين احساس وجود داشته كه هميشه در جستجوي ظرفيتها و قابليتهاي ويژه و چشمگير باشد. يونانيان باستان براي بازيهاي المپيك خود شعار «بالاتر، سريعتر، قويتر» را سرمشق قرار مي‎دادند و اين شعار براي ورزشهاي امروزي نيز وجود دارد. پرسش دربارة ظرفيتها و تواناييهاي خاص البته فقط در ورزش مطرح نيست. ثروتمندترين مرد دنيا كيست؟ بلندترين آسمانخراش كدامست؟ تندروترين اتومبيل يا هواپيما كدامست؟ يا حتي اين پرسش براستي بي‎فايده و بي‎هدف «چه كسي مي‎تواند مدت بيشتري را روي يك داربست ساختماني در ارتفاع 10 متري به سرآورد؟» توجه هر چند توام با خندة بيشتر خوانندگان روزنامه را به خود جلب مي‎كند. تلاش براي به دست آوردن ركورد، اغلب آثار عجيب و قابل توجهي به بار مي‎آورد.

به هر حال اشتباه بزرگي است اگر عجايب هفتگانه جهان را نيز فقط چون ركورد تلقي كنيم. به طور يقين اهرام سه‎گانة خئوپس هنوز هم (به جز ديوار بزرگ چين) عظيمترين بناي ساختماني به شمار مي‎آيد كه در طول تاريخ به دست انسان بنا شده است. معبد زئوس در المپيا[1] در زمان خود بزرگترين و ارزشمندترين بناي مذهبي در سرزمين يونان بود. ولي پيكرة زئوس در اين معبد هيچ ركوردي برجاي نگذاشته است، بلكه بيشتر براي نفوذ و تأثير هنري كه داشته است مشهور شد. همچنين باغهاي سميراميس (باغهاي معلق بابل-م) نه براي بزرگي و وسعت آن، بلكه براي زيبايي جزو عجايب هفتگانة جهان به شمار مي‎آمد. البته هر يك از عجايب هفتگانة جهان كار عظيمي از تكنيك زمان خود بودند، ولي براي كمال هنري خود نيز مورد تحسين و اعجاب‎انگيز بودند. به سخن ديگر در آنها هنر و تكنيك به نحو بارزي در هم آميخته بود؛ اين امر- و فقط اين امر- موجب شده است كه آنها به دست فراموشي سپرده نشوند.

اين كتاب از مجموعة «چرا و چگونه» تاريخ عجايب هفتگانة جهان را بيان مي‎دارد. تصاوير و نوشته‎هاي كتاب نشان مي‎دهد، عجايب جهان چگونه به وجود آمده‎اند؛ براي جهان آن زمان چه معنا و مفهومي داشتند؛ اكنون بر سر آنها چه آمده است. علاوه بر آن عجايب جهان را چون آينة زمان خود و انسانهايي كه با آنها مي‎زيستند نشان مي‎دهد.

«هفت»، عدد مقدس

عدد هفت چه ويژگي‎اي دارد؟

نزد بسياري از اقوام عهد باستان، «هفت» عدد ويژه‎اي بود. در فلسفه و نجوم

مصريان و بابليها، عدد هفت به عنوان مجموع هر دو «عدد زندگي»، سه و چهار، جايگاه ويژه‎اي داشت: پدر، مادر و فرزند، يعني سه انسان، پايه و اساس زندگي هستند و عدد چهار مجموع چهار جهت آسمان و باد است، كه از آنها باران زندگي‎زا مي‎بارد و كشتزارها را بارور مي‎سازد.

براي فيلسوف و رياضيدان يوناني «فيثاغورث»- كه در سدة ششم قبل از ميلاد مسيح (حدود 2600 سال قبل-م.) مي‎زيست- نيز عدد هفت، مفهوم ويژه خود را داشت كه از مجموع دو عدد سه و چهار تشكيل مي‎شود: مثلث و مربع نزد رياضيدانان عهد باستان اشكال هندسي كامل محسوب مي‎شدند؛ از اين‎رو عدد هفت به عنوان مجموع سه و چهار براي آنها عددي مقدس بود.

يهوديان قديم نيز براي عدد هفت معناي ويژه‎اي قائل بودند: در كتاب اول عهد عتيق ]تورات- مو.‎[، كتاب مقدس يهوديان، آمده است كه خداوند، جهان را در شش روز خلق كرد، در روز هفتم، روز سبت ‎]روز شنبه و روز تعطيل يهوديان است.م.‎[، خالق به استراحت پرداخت. موسي در ده فرمان خود از پيروانش مي‎خواهد، كه اين روز آرامش را «مقدس بدارند». از آن زمان عدد هفت نزد يهوديان و بعدها نيز نزد مسيحيان كه عهد عتيق را قبول كردند، به عنوان عددي مقدس محسوب مي‎شد.

[1]- المپيا از شهرهاي يونان قديم كه بازيهاي المپيك نخستين بار در آنجا آغاز شد- مترجم